Ουσιαστικά πρόκειται για δυο νοσήματα:

1. την Ελκώδη Κολίτιδα και

2. τη νόσο του Crohn.

Αποτελούν χρόνιες φλεγμονές του εντέρου αγνώστου αιτιολογίας, που προσβάλλουν συνήθως άτομα νέας ηλικίας ανεξαρτήτως φύλου. Έρευνες έχουν δείξει ότι ουσιαστικά πρόκειται για διαταραχή της ανοσιακής απόκρισης του οργανισμού σε εξωτερικά αντιγόνα (τοξίνες, ιοί, μικρόβια). Δε μεταδίδονται ούτε κληρονομούνται από άτομο σε άτομο, όμως σχετίζονται με κάποια κληρονομικότητα, αφού έως και το 1/3 των ασθενών με ΙΦΝΕ μπορεί να έχουν συγγενείς που πάσχουν από ελκώδη κολίτιδα ή νόσο Crohn.

Συμπτώματα ελκώδους κολίτιδας

Η ελκώδης κολίτιδα προσβάλλει μόνο το παχύ έντερο προκαλώντας φλεγμονή του βλεννογόνου. Μπορεί να προσβάλλει μόνο τα τελευταία εκατοστά του παχέος εντέρου (ορθίτιδα), μόνο το αριστερό τμήμα του παχέος εντέρου (αριστερή κολίτιδα) ή ακόμη και ολόκληρο το παχύ έντερο (πανκολίτιδα).

Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι διάρροιες με ή χωρίς πρόσμειξη αίματος και βλέννης, κοιλιακό άλγος και αδυναμία.

Συμπτώματα νόσου Crohn;

Η νόσος Crohn μπορεί να προσβάλλει οποιοδήποτε τμήμα του πεπτικού σωλήνα, από το στόμα μέχρι τον πρωκτό, προκαλώντας χρόνια φλεγμονή όχι μόνο στο βλεννογόνο αλλά και μπορεί και σε ολόκληρο το τοίχωμα του εντέρου. Συχνότερα προσβάλλεται ο τελικός ειλεός (τελευταίο τμήμα του λεπτού εντέρου) ή/και το παχύ έντερο αλλά και ο πρωκτός με τη δημιουργία συριγγίων.

Τα συμπτώματα της νόσου, τα οποία μπορεί να είναι ήπια ή και πολύ σοβαρά, είναι συνήθως διάρροιες, πόνοι στην κοιλιά, πυρετός, αναιμία, ανορεξία, απώλεια σωματικού βάρους.

Εξωεντερικά συμπτώματα

Τόσο στην ελκώδη κολίτιδα όσο και στη νόσο Crohn μπορεί να υπάρχουν κλινικές εκδηλώσεις και από άλλα όργανα όπως πόνος και φλεγμονή στις αρθρώσεις (αρθρίτιδες-αρθραλγίες), φλεγμονή στον οφθαλμό (ιριδοκυκλιδίτιδα, επισκληρίτιδα), άφθες στο στόμα, νεφρολιθίαση, δερματικά εξανθήματα, κ.α

Διάγνωση

Σε όλες τις περιπτώσεις η διάγνωση γίνεται με κολονοσκόπηση και λήψη βιοψιών. Φυσικά θα χρειαστούν και εξετάσεις αίματος, αλλά και πιθανώς άλλες απεικονιστικές εξετάσεις, όπως εντερόκλυση, ασύρματη ενδοσκόπηση του λεπτού εντέρου με κάψουλα, μαγνητική εντερογραφία, αξονική τομογραφία.

Θεραπεία

Φαρμακευτική αγωγή

• Αμινοσαλυκιλικά (Mezavant, Salofalk, Pentasa, Asacol)

Είναι συνήθως η πρώτη και πιο «ήπια» θεραπεία

• Κορτιζόνη (Medrol, Prezolon)

Χορηγείται για μικρό χρονικό διάστημα στις περιόδους έξαρσης της νόσου

Συνδέεται με αρκετές ανεπιθύμητες ενέργειες (αρτηριακή υπέρταση, γλαύκωμα, κατακράτηση ύδατος, μυϊκή αδυναμία, δερματικά εξανθήματα, υπεργλυκαιμία, ψυχολογικές διακυμάνσεις), οι οποίες όμως μπορούν να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν μετά από στενή συνεργασία και επικοινωνία ασθενούς-ιατρού

• Ανοσοτροποποιητικά(Azathioprine, Methotrexate)

Συχνά η δεύτερη επιλογή μετά από μη ικανοποιητικη ανταπόκριση στα αμινοσαλυκιλικά.

• Βιολογικοί παράγοντες (Remicade, Humira, Simponi, Entyvio), οι οποίοι χορηγούνται ενδοφλέβια ή υποδόρια.

Η πιο αποτελεσματική συνήθως θεραπεία με υψηλό κόστος και κύριες ανεπιθύμητες ενέργειες την αναζωπύρωση παλαιάς φυματίωσης και λανθάνουσας ηπατίτιδας Β, οι οποίες βέβαια μπορεί να προβλεφθούν με τον κατάλληλο εργαστηριακό έλεγχο πριν την έναρξη της θεραπείας

Χειρουργική θεραπεία

Στη νόσο Crohn δυστυχώς άνω του 1/3 των ασθενών θα χρειασθεί χειρουργική επέμβαση κάποια στιγμή στην πορεία της νόσου, λόγω κάποιας επιπλοκής της νόσου (συρίγγια, στένωση, απόστημα)

Στην ελκώδη κολίτιδα λίγοι ασθενείς με σοβαρή νόσο που δεν απαντά στη φαρμακευτική θεραπεία θα χρειαστεί να υποβληθούν σε χειρουργική θεραπεία. Στους ασθενείς αυτούς η χειρουργική θεραπεία είναι ολική κολεκτομή, δηλαδή αφαίρεση όλου του παχέος εντέρου και τη δημιουργία ληκύθου (pouch) από λεπτό έντερο, που παίζει το χαρακτήραρα του παχέος εντέρου και αναστομώνεται στον πρωκτό. Με την ολική κολεκτομή ο ασθενής απαλλάσσεται από τη νόσο.

Διατροφικές συμβουλές

Γενικά, οι ασθενείς πρέπει να ακολουθούν υγιεινή διατροφή, αποφεύγοντας τα λιπαρά, τα τηγανητά και τα καρυκεύματα. Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ότι η δίαιτα δεν επηρεάζει και δεν επιδεινώνει την πορεία της νόσου. Όταν η νόσος είναι σε έξαρση, ο ασθενής καλό είναι να αποφεύγει τις πολλές φυτικές ίνες, τα όσπρια και τα γαλακτοκομικά. Όταν η νόσος είναι σε ύφεση, ο ασθενής μπορεί να τρώει ό,τι επιθυμεί χωρίς άγχος.